Πρωτοβουλία υπέρ του κοινωνικού και πολιτικού Μετώπου, ή μία απ' τα ίδια;

Πρωτοβουλία υπέρ του κοινωνικού και πολιτικού Μετώπου, ή μία απ' τα ίδια;

Του Δημήτρη Πατέλη*

«Βαθύ Κόκκινο» 8.7.2016 http://vathikokkino.gr/archives/105508

Την Κυριακή 3.6.2016 πραγματοποιήθηκε η ιδρυτική συνέλευση της «Πρωτοβουλίας «διΕΕξοδος»» http://www.pandiera.gr/%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B5%CE%BE%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%B1-%CE%B2%CE%AF%CE%BD%CF%84%CE%B5%CE%BF-%CE%B1%CF%80%CF%8C/.

Στο ενδιαφέρον κείμενο υπογραφών (βλ. https://dieexodos.wordpress.com/2016/06/14/%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CE%B1%CE%B3%CF%8E%CE%BD%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%B4%CE%AD%CF%83%CE%BC%CE%B5%CF%85%CF%83/) καταδεικνύεται ότι τα Μνημόνια είναι συνώνυμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανασκευάζονται τα βασικά ιδεολογήματα του καθεστώτος περί Ε.Ε., δηλώνεται ότι «Όσοι και όσες υπογράφουμε αυτό το κείμενο, αρχίζουμε τη συγκρότηση μιας Πρωτοβουλίας που θα συμβάλλει ώστε μέσα στο μαζικό εργατικό και λαϊκό κίνημα να δυναμώσει η αντίληψη ότι «υπάρχει εναλλακτική, έξω από το ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ένωση»» και προτείνονται δράσεις σε αυτή την κατεύθυνση.

Θα μπορούσε κανείς να διατυπώσει σειρά προτάσεων, αλλαγών σε διατυπώσεις και κριτικών παρατηρήσεων. Άλλωστε, η αναζήτηση, ανεύρεση και απολυτοποίηση πραγματικών ή/και φανταστικών διαφορών, είναι μια συνηθισμένη και εύκολη πρακτική, που τροφοδοτεί και αναπαράγει το τόσο βολικό για το καθεστώς «διαίρει και βασίλευε», μαζί με ένα κακοφορμίζον πλέον κλίμα αμοιβαίων προκαταλήψεων, γενικευμένης δυσανεξίας και απέχθειας μεταξύ ατόμων και ομάδων της αριστεράς. Το κλίμα επιτείνεται με την παγιωμένη εν πολλοίς εκφυλιστική πρακτική μηχανισμών και ανθρώπων με θητεία σε αυτούς, άλλα να δηλώνουν-διακηρύσσουν, άλλα να εννοούν-επιδιώκουν και άλλα τελικά να πράττουν...

Για να λυθούν οι όποιες παρεξηγήσεις, χρειάζεται η μέγιστη ειλικρίνεια και αποσαφήνιση θέσεων και επιδιώξεων. Η ενότητα των επαναστατικών δυνάμεων της αριστεράς είναι αναγκαία σε συνθήκες κρίσης, πολέμου και ανόδου του φασισμού. Ωστόσο, η ενότητα αυτή δεν μπορεί να βασίζεται στη συγκάλυψη σοβαρών θεωρητικών και πρακτικών προβλημάτων, στο κουκούλωμα διαφορετικών, αντίθετων και αντιφατικών προγραμματικών θέσεων, απόψεων, στάσεων και συμπεριφορών. Ισχυρή ενότητα δράσης με προοπτική επιτυγχάνεται μόνον εκεί που συμμετέχουν σε αυτήν άνθρωποι και συλλογικότητες με συναντίληψη στα βασικά, με κοινούς σκοπούς και ενδιαφέροντα. Αυτό προϋποθέτει σαφή διαχωρισμό των θέσεων με όσους/-ες δεν εκπληρώνουν αυτούς τους όρους και άρα, εκ των πραγμάτων, υπονομεύουν αυτή την ενότητα. «Προτού ενωθούμε και έτσι ώστε να ενωθούμε -έγραφε ο Λένιν σε διακήρυξη της συντακτικής επιτροπής της εφημερίδας «Ίσκρα» το 1900- πρέπει πρώτα αποφασιστικά και προσδιορισμένα να διαχωρίσουμε τις θέσεις μας. Διαφορετικά, η ένωσή μας θα ήταν μόνο πλασματική, θα συγκάλυπτε τις διαφορές που υπάρχουν και θα εμπόδιζε τη ριζική τους εξάλειψη» (Β. Ι. Λένιν: Άπαντα, τ. 4ος, σ. 362-363 -μικρές παρεμβάσεις με βάση το ρωσικό πρωτότυπο για την ακρίβεια της μετάφρασης -Δ.Π.).

Εκείνο που είναι ζωτικής σημασίας σήμερα, δεν είναι ούτε η απολυτοποίηση, ούτε και η συγκάλυψη των διαφορών και των αντιθέσεων στο κίνημα, αλλά η ανάδειξή τους με σαφή, ορθολογικό και συντροφικό, άρα – εποικοδομητικό τρόπο. Ο Σύλλογος διάδοσης της μαρξιστικής σκέψης «Γ. Κορδάτος» έχει τοποθετηθεί σχετικά (http://www.kordatos.org/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B9%CE%BA%CE%AE/tabid/4213/Post/24018/%CE%A4%CE%9F%CE%A0%CE%9F%CE%98%CE%95%CE%A4%CE%97%CE%A3%CE%97-%CE%A3%CE%A4%CE%97%CE%9D-%CE%99%CE%94%CE%A1%CE%A5%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%97-%CE%A4%CE%97%CE%A3-%CE%91%CE%9D%CE%A4%CE%99-%CE%95%CE%95-%CE%9A%CE%99%CE%9D%CE%97%CE%A3%CE%97%CE%A3 ). Η «Συλλογικότητα αγώνα για την Επαναστατική ενοποίηση της Ανθρωπότητας» θεωρεί κατ' αρχήν θετική κάθε ενωτική προσπάθεια και πρωτοβουλία. Ως προς το πλαίσιο των διεκδικήσεων, επισημαίνει ότι στο κείμενο της Πρωτοβουλίας δεν τίθεται το θέμα της εθνικής ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας σε διεθνιστική βάση και κατεύθυνση, γεγονός που αφήνει περιθώρια στο φασισμό, την ακροδεξιά και κάθε είδους πατριδοκάπηλους να καπηλεύονται προνομιακά το αίσθημα εθνικής ταπείνωσης που κυριαρχεί στη χώρα με την μετατροπή της σε αποικία χρέους, με όρους ωμών εκβιασμών και παρεμβάσεων. Σε συνθήκες που η ακραία ανισομέρεια εντός της ιμπεριαλιστικης ολοκλήρωσης της Ε.Ε. παίρνει τη μορφή αποικίας χρέους και βάναυσης επιτροπείας, ο αγώνας αποκτά και αντιιμπεριαλιστικά - εθνικοαπελευθερωτικά χαρακτηριστικά. Οπότε, «δεν μπορεί το επαναστατικό κίνημα να αφήνει το εθνικό ζήτημα και τα πατριωτικά αισθήματα του λαού βορά στη φασιστική κτηνωδία. Τουναντίον, οφείλει σε όλα τα μέτωπα και επίπεδα, να συμβάλλει στην επαναστατική διαπαιδαγώγηση των εργαζομένων, προσδίδοντας στις υγιείς πατριωτικές διαθέσεις σαφή αντιιμπεριαλιστικό προσανατολισμό, και στον κλιμακούμενο εθνικοαπελευθερωτικό και αντιαποικιοκρατικό αγώνα, όλο και πιο συνεπή ταξικά και διεθνιστικά χαρακτηριστικά, πείθοντάς τους πως «Θέλουμε ελεύθερη εμείς πατρίδα και πανανθρώπινη τη λευτεριά!»».

Θεωρεί επίσης ότι μετά το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, που δρομολογεί τη διάλυση της Ε.Ε., χρειάζεται αντεπίθεση με Αντιιμπεριαλιστικό Δημοκρατικό Κοινωνικό και Πολιτικό Μέτωπο Αγώνα, με άμεση διεκδίκηση Δημοψηφίσματος τώρα, για την Έξοδο απ' την Ε.Ε.-φυλακή λαών (βλ. http://epanastatikienopoiisi.blogspot.gr/2016/06/blog-post_29.html). Όπως υπογραμμίζεται στην τοποθέτηση του Συλλόγου «Γ. Κορδάτος», «Χωρίς το δημοψήφισμα να είναι πανάκεια, στην παρούσα φάση μπορεί και πρέπει αν αποτελέσει μία αφορμή για να γίνει συζήτηση για το χαρακτήρα της ΕΕ, να συγκρουστούν οι διαφορετικές γραμμές και σε κάποιες περιπτώσεις το αποτέλεσμά τους να δημιουργήσει από τριχοειδείς ρωγμές ως και σεισμικές δονήσεις στο ευρωενωσιακό οικοδόμημα. Έχει σημασία σε αυτό το σημείο να διευκρινίσουμε ότι το δημοψήφισμα το απεύχονται οι περισσότερες συντηρητικές δυνάμεις τόσο γιατί πολλά από τα ήδη πραγματοποιηθέντα δημοψηφίσματα έκρυβαν δυσάρεστα αποτελέσματα για αυτές (Δανία, Γαλλία και Βρετανία), όσο και γιατί η γενική τάση είναι η συρρίκνωση των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Δε συμφωνούμε καθόλου με την άποψη που λέει πως το αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος που επικυρώνει την έξοδο μιας χώρας δεν έχει καμία σημασία». Ωστόσο, τα προβλήματα που εγείρονται με αυτή την πρωτοβουλία δεν περιορίζονται στη διατύπωση θέσεων και προταγμάτων.   

Στο ιδρυτικό κείμενο αναφέρεται ότι η Πρωτοβουλία «θα προσπαθήσει να συνδέσει το αίτημα της αποδέσμευσης από ευρώ και ΕΕ με την πάλη ενάντια στα παλιά και νέα μνημόνια, ενάντια στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και όποια άλλη κυβέρνηση τα εφαρμόζει, με την πάλη για τη μονομερή διαγραφή του χρέους, για εθνικοποιήσεις των τραπεζών και των στρατηγικών τομέων της οικονομίας κάτω από εργατικό και λαϊκό έλεγχο, για την άμεση βελτίωση της ζωής των εργαζομένων και την ικανοποίηση των στόχων του εργατικού και λαϊκού κινήματος, με την πάλη ενάντια στην Ευρώπη-Φρούριο, με τον αγώνα ενάντια στον πόλεμο και τον ιμπεριαλισμό, με την υπεράσπιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων των λαών, με την πάλη ενάντια στον φασισμό». Σωστοί γενικά αυτοί οι στόχοι, που συνδέονται με το μεταβατικό πρόγραμμα σε συνθήκες κρίσης και πολέμου. Ωστόσο, αυτοί οι κομβικής σημασίας στόχοι πάλης για να προωθηθούν με όρους μαζικής επαναστατικής πολιτικής και ριζικής αλλαγής του συσχετισμού των δυνάμεων (και όχι ενός ακόμα κύκλου ενημερωτικών εκδηλώσεων), προϋποθέτουν την ύπαρξη του αντίστοιχου κοινωνικοπολιτικού υποκειμένου: Ενός Αντιιμπεριαλιστικού Δημοκρατικού Μετώπου. Η συγκρότηση αυτού του μετώπου είναι εφικτή μόνο με την «καταλυτική συμβολή εκείνων των κομμουνιστικών δυνάμεων, που συνδέουν με συνέπεια και συνέχεια κάθε βήμα με την ανάγκη κλιμάκωσης του αγώνα, με τη σοσιαλιστική προοπτική, που αντιλαμβάνονται τα καθήκοντα της εποχής και της συγκυρίας, ανταποκρινόμενες με σεμνότητα, ανιδιοτέλεια και αυταπάρνηση σε αυτά. Ωστόσο, οι δυνάμεις αυτές θα αυτοακυρώνονταν εάν έθεταν ως προαπαιτούμενο για τη σύμπηξη του Μετώπου και την προώθηση των διεκδικήσεών του την κομμουνιστική προοπτική, εάν μετέτρεπαν την τελευταία σε κραυγαλέα προμετωπίδα αριστερής, αντικαπιταλιστικής, σοσιαλιστικής, κομμουνιστικής κ.ο.κ. «καθαρότητας»» (http://epanastatikienopoiisi.blogspot.gr/2014/02/blog-post_7734.html). Δυστυχώς, στο κείμενο της «Πρωτοβουλίας» δεν υπάρχουν συγκεκριμένα (πρακτικά, οργανωτικά κ.ά.) βήματα για την σύμπηξη αυτού του ζωτικής σημασίας μετώπου. Δεν υπάρχει καν ο όρος «μέτωπο»! Δηλαδή, τίθενται (όπως τίθενται) κάποιοι στόχοι σε γενικά σωστή κατεύθυνση, οι οποίοι ακυρώνονται, στο βαθμό που δεν προσδιορίζεται και δεν προωθείται πρακτικά το μόνο υποκείμενο που είναι ικανό να τους πραγματώσει: το κοινωνικοπολιτικό Μέτωπο.

Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι εάν έχουν καλές προθέσεις οι έχοντες την εν λόγω πρωτοβουλία ή αν οι διακηρύξεις τους είναι ωραίες. Το μείζον ερώτημα είναι: Συμβάλλει αυτή η πρωτοβουλία στη συγκρότηση του αναγκαίου κοινωνικού και πολιτικού Μετώπου με το βέλτιστο για τη συγκυρία τρόπο ή όχι;     

Μήπως είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό; Κάθε άλλο. Υπάρχει «πλούσια» προϊστορία... Βλ. ενδεικτικά:

1. Πρωτοβουλία Οικονομολόγων – Πανεπιστημιακών για την κρίση (εκδήλωση – συζήτηση 17.6.2010) http://stoforos.blogspot.gr/2010/06/blog-post_3824.html Το Κείμενο της Πρωτοβουλίας: http://www.gopetition.com/petition/36271.html. Ήταν μια εξαιρετικά πολυσυλλεκτική κίνηση που διαλύθηκε εκ των πραγμάτων, όταν η συγκυρία απαιτούσε συγκεκριμενοποίηση στόχων και διάφοροι συνυπογράψαντες διασκορπίστηκαν σε επιμέρους πολιτικά μορφώματα και εκλογικά σχήματα.

2. «Πρωτοβουλία κατά του Ευρώ και της Ε.Ε» 16.7.2011
https://stopeuroee.wordpress.com/%CE%B7-%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%B1/ και https://stopeuroee.wordpress.com/%cf%84%ce%b1%cf%85%cf%84%ce%bf%cf%84%ce%b7%cf%84%ce%b1/ Στη γενική συνέλευση της «Πρωτοβουλίας κατά του Ευρώ και της ΕΕ» (21/09/2012, αίθ. Γκίνη ΕΜΠ) είχαν ληφθεί συγκεκριμένες αποφάσεις σε μετωπική κατεύθυνση. Στη συνέχεια, άλλαξε αυθαίρετα η σύνθεση του συντονιστικού της, αγνοήθηκαν οι αποφάσεις και πρακτικά διαλύθηκε...

3. Το 2014 στήθηκε άλλη μία με παρόμοια ονομασία και περιεχόμενο: «Πρωτοβουλία Αγώνα 2014 για την Έξοδο από το Ευρώ και την ΕΕ» (24.1.2014, βλ. διακήρυξη: http://www.narnet.gr/articles/%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE%CF%81%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%B1%CE%B3%CF%8E%CE%BD%CE%B1-2014-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%AD%CE%BE%CE%BF%CE%B4%CE%BF-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%8E-%CE%B5%CE%B5). Εξέπνευσε άδοξα μετά τις κινητοποιήσεις 1-2 Απρίλη του 2014 (συνεδρίαση Εκοφίν στην Αθήνα)...

4. 11.2.2015 δημοσιοποιείται το κείμενο της «Πρωτοβουλίας για Διαγραφή του Χρέους Τώρα!» http://www.pandiera.gr/%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AE-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%87%CF%81%CE%AD%CE%BF%CF%85%CF%82-%CF%84/ , ενώ 4.3.2015 πραγματοποιείται η η ιδρυτική συνέλευση της πρωτοβουλίας «Διαγραφή του Χρέους Τώρα» (http://www.pandiera.gr/%ce%bf%ce%bb%cf%8c%ce%ba%ce%bb%ce%b7%cf%81%ce%b7-%ce%b7-%ce%b9%ce%b4%cf%81%cf%85%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%ad%ce%bb%ce%b5%cf%85%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%80%cf%81%cf%89/). Η τύχη της παραμένει άγνωστη.

5. 28.7.2015 συγκλήθηκε η Πρωτοβουλία «ΟΧΙ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ»
(http://www.pandiera.gr/%CE%B4%CE%B5%CE%BB%CF%84%CE%AF%CE%BF-%CF%84%CF%8D%CF%80%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%85%CE%B3%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%AE%CE%B8%CE%B7%CE%BA%CE%B5-%CE%B7-%CF%80%CF%81%CF%8 9%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CF%85/). Η μαζικότατη πρώτη και τελευταία συνέλευση (Οικονομικό Πανεπ. Αθηνών 28.7.2015), με τη συμμετοχή κόσμου της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς και ανθρώπων από το «Αριστερό Ρεύμα» που τότε παρέμεναν στο ΣΥΡΙΖΑ, κατέληξε και σε αποφάσεις: 1.Δημιουργία ενωτικών λαϊκών συνελεύσεων και επιτροπών του «Όχι μέχρι τέλους», σε γειτονιές και πόλεις, χώρους εργασίας και σπουδών. Επιτροπές που θα πρέπει να πρωτοστατήσουν στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και της νεολαίας στην οργάνωση και ανάπτυξη κινητοποιήσεων και αγώνων. Πρώτος σταθμός, και μέσα στον Αύγουστο, η διοργάνωση συλλαλητηρίων όταν ανακοινωθεί και κλείσει η βάρβαρη συμφωνία για το 3ο μνημόνιο. Επόμενος σταθμός, οι διαδηλώσεις με αφορμή τη ΔΕΘ. 2.Δημιουργία ιστοσελίδας και μέσων κοινωνικής δικτύωσης της Πρωτοβουλίας, ώστε να είναι δημόσια γνωστές οι πρωτοβουλίες, τα καλέσματα και οι θέσεις της. 3.Συγκρότηση Συντονιστικού. Οι αποφάσεις αυτές έμειναν στο σύνολό τους στα χαρτιά. Η πρωτοβουλία αυτή εξέπνευσε τάχιστα στη βουή της προεκλογικής εκστρατείας, συνέχειας του ιουλιανού πραξικοπήματος του 2015...

Έτσι, η Πρωτοβουλία «διΕΕξοδος» είναι τουλάχιστον η 6η στη σειρά των ομοίων της (κατά μέσο όρο έχουμε τουλάχιστον μία παρόμοια πρωτοβουλία κάθε χρόνο)... Οι άνθρωποι επαναλάμβαναν το κάθε επόμενο εγχείρημα σαν να μην είχε υπάρξει προηγούμενο! Έχουμε αλλεπάλληλες επανεκκινήσεις πανομοιότυπων διαδικασιών-ακτιβισμών με τελετουργική χροιά: κινητικότητα, δημοσιότητα, εκδηλώσεις και τελικά εξαφάνιση...

Είναι ευρέως γνωστό το τι σημαίνει «να κάνει κάποιος ξανά και ξανά το ίδιο πράγμα και να περιμένει διαφορετικά αποτελέσματα». Που οφείλεται λοιπόν αυτή η πρακτική; Εάν εξαιρέσουμε την αποκλειστικά ψυχοδιανοητική ερμηνεία του φαινομένου, δύο πράγματα μπορούν να έχουν συμβεί: 1. να έχουν επιτευχθεί στο ακέραιο όλοι οι στόχοι που είχαν θέσει οι προγενέστερες πρωτοβουλίες, γεγονός που καθιστά πλέον περιττή την συνέχεια της ύπαρξης και λειτουργίας τους, ή 2. να είναι τόσο αποτυχημένη και άστοχη η όλη δράση μιας εκάστης των προγενεστέρων πρωτοβουλιών, που καθίσταται περιττή η συνέχεια όχι μόνο της ύπαρξης και λειτουργίας τους, αλλά και η όποια περαιτέρω αναφορά σε αυτές. Στην πρώτη περίπτωση, οι ιθύνοντες θα πρέπει να καταδείξουν το σύνολο των εκπληκτικών κινηματικών κεκτημένων που οδήγησαν στην υπέρβασή τους, μιας και έχουν εκπληρώσει την ιστορική τους αποστολή. Στη δεύτερη – να αναδείξουν συστηματικά, κριτικά και αυτοκριτικά τα αντικειμενικά ή/και υποκειμενικά αίτια της παταγώδους αποτυχίας τους, ώστε να αποφευχθεί κάθε εν μέρει ή εν συνόλω επανάληψή τους στο εξής. Επειδή δεν έπεσε στην αντίληψή μου η παραμικρή εξήγηση ή λογοδοσία των ιθυνόντων για τα παραπάνω, λογικά, μάλλον αλλού πρέπει να αναζητηθούν τα αίτια αυτής της μορφής ακτιβισμού.

Κοινή διαπίστωση από την ιστορία των παραπάνω αλλεπάλληλων πρωτοβουλιών (με εξαίρεση μάλλον την πρώτη από αυτές) είναι η εξής: τελικά κάποιοι από την ΑΝΤΑΡΣΥΑ αποφάσιζαν ερήμην των υπολοίπων να «θάψουν» αυτές τις κινήσεις-πρωτοβουλίες, ιδιαίτερα όταν οι ιθύνοντες διαπίστωναν ότι αυτές αποκτούσαν μετωπική δυναμική που δεν εγγραφόταν στις στοχεύσεις τους. Κατά τα φαινόμενα, οι στοχεύσεις αυτών των ιθυνόντων ανάγονταν μάλλον σε συγκυριακή προβολή (μέσω κύκλου εκδηλώσεων) της ΑΝΤΑΡΣΥΑ με κάποια ευρύτερη απεύθυνση (ως «άνοιγμα σε λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις» κατά την παράδοση του μεταπολιτευτικού ΚΚΕ). Αυτή η εργαλειακή πρακτική των ιθυνόντων εκφράζει τις νομοτελείς διαθέσεις κάθε (μικρής ή μεγάλης, επαγγελματικής ή ερασιτεχνικής) γραφειοκρατίας έναντι φαινομένων που δεν μπορεί να ελέγχει ή/και να καθυποτάσσει πλήρως στη δομή και στις λειτουργίες της συντήρησης-αναπαραγωγής του κύρους της.

Η πρακτική αυτή συνδέεται με μια διάχυτη σε αυτούς τους κύκλους αντίληψη, κατά την οποία αντιδιαστέλλεται μεταφυσικά το «Πολιτικό Μέτωπο» στο (στα) «κοινωνικό» («κοινωνικά»)! Βάσει αυτής της άκρως αντιδιαλεκτικής «αντίληψης», θεωρείται εν πολλοίς ότι «Ευρύ λαϊκό κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο δεν χρειάζεται. Μέτωπο πολιτικό είναι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ». Άρα, για να αποφύγουμε τη ρετσινιά του σεχταρισμού, «στήνουμε» κατά καιρούς κάποια επιμέρους μονοθεματικά ή εν πάσει περιπτώσει, πάντα επιμέρους «κοινωνικά» μέτωπα και τα εκφυλίζουμε-καταργούμε εν κρυπτώ στην πορεία... Αυτό γινόταν έτσι σιωπηλά, κατά παράβαση των όποιων ανοικτών διαδικασιών και συνελεύσεων και των αποφάσεών τους, χωρίς καν ενημέρωση των μη στελεχών της ΑΝΤΑΡΣΥΑ που έπαιρναν στα σοβαρά τις διακηρύξεις αυτών των πρωτοβουλιών. Επειδή λοιπόν η στατιστικά σημαίνουσα επαναληπτικότητα του φαινομένου κάτι δηλώνει, επειδή κάποιοι αρέσκονται να παίζουν καιροσκοπικά εν ου παικτοίς, και δεδομένου ότι οι καιροί πλέον δεν αφήνουν περιθώρια για καιροσκοπισμούς και εμπαιγμούς, καλό θα ήταν να δούμε εάν και κτά πόσον υπάρχουν όροι ικανοί να επιφυλάξουν τουλάχιστον στην τελευταία πρωτοβουλία τύχη διαφορετική απ' αυτήν που είχαν οι προηγούμενες. Είναι ανάγκη λοιπόν να τεθούν όλα αυτά ανοικτά, δεδομένου και ότι σύντροφοι που δεν έχουν εικόνα για την προϊστορία παρόμοιων πρακτικών, έχουν επενδύσει ειλικρινά ελπίδες στο τελευταίο εγχείρημα.

Παρά την παρουσία πολλών από τους ιθύνοντες, των προγενέστερων εγχειρημάτων στην ιδρυτική του τελευταίου, δεν δόθηκε η παραμικρή συγκεκριμένη απάντηση στα παραπάνω καίρια ερωτήματα. Το μόνο που επικαλούνταν αυτοί οι ιθύνοντες ήταν κάποια «αλλαγή των συνθηκών» σήμερα. Σύμφωνοι! Οι συνθήκες έχουν αλλάξει άρδην επί τα χείρω τα χρόνια που μεσολάβησαν (βλ. και την ανακοίνωσή μας Εν όψει των πραξικοπηματικών εκλογών της 20ης Σεπτεμβρίου 2015). Μόνο που οι αλλαγές που έχουν επέλθει καθιστούν ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη σύγκλισης κάθε αγωνιστικού εγχειρήματος στην κατεύθυνση του μετώπου, την ανάγκη υπέρβασης  λογικών και πρακτικών ανακύκλωσης και άκριτης επανάληψης αποτυχημένων και χρεοκοπημένων ενεργειών. Η όξυνση των συνθηκών καθιστά άκρως επικίνδυνη μια «λογική επιμέρους κινημάτων που δε συνδέονται με ένα συνεκτικό ιστό, σε μία λογική όπου τα ρυάκια θα κυλάνε το καθένα στη δική του κατεύθυνση χωρίς, όμως, να συγκλίνουν, τότε δεν πρόκειται να δούμε κανένα ορμητικό ποτάμι που στο διάβα του θα σαρώσει ό,τι συρρικνώνει τις ζωές μας» (τοποθέτηση «Γ. Κορδάτου»).  Μετά την «πρώτη φορά αριστερά», το άθλιο ιουλιανό πραξικόπημα του 2015 και τη «δεύτερη φορά αριστερά» (ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ), η ολιγαρχία του κεφαλαίου πέτυχε σημαντική επέκταση και παράταση του μηχανισμού απόσπασης μελλοντικής υπεραξίας μέσω της αποικίας χρέους, αλλά και μακροχρόνια ηθικοπολιτική ηγεμονία, μέσω της ακύρωσης, του ριζικού εξευτελισμού κάθε έννοιας αριστεράς και εναλλακτικής προοπτικής.

Δυστυχώς, για άλλη μια φορά, ότι απέμεινε απ' τις δυνάμεις της αριστεράς επέδειξε αναντίστοιχες των περιστάσεων στάσεις και συμπεριφορές, ανικανότητα ανάληψης προληπτικής-αποτρεπτικής δράσης, οργάνωσης νικηφόρου κινήματος αντίστασης και αντεπίθεσης στην κλιμάκωση του διακρατικού πραξικοπήματος. Οι κινήσεις των στελεχών που αποχώρησαν από το ΣΥΡΙΖΑ και συγκρότησαν τη ΛΑΕ, εκ των πραγμάτων φέρουν το στίγμα του πολιτικού χώρου προέλευσης αυτών των στελεχών (αρχηγικές κινήσεις από τα πάνω, παραγοντισμοί, τετελεσμένα, εμμονή στην θεσμική-κοινοβουλευτική λογική της ιεραρχίας και της «επετηρίδας», κ.ο.κ.). Μάλιστα, ακόμα και μετά το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, αρνούνται να θέσουν με σαφήνεια ως στόχο την έξοδο απ' την Ε.Ε. Σαν να επιδιώκουν μια νεκρανάσταση της πεπατημένης, ένα ΣΥΡΙΖΑ Νο 2! Παρόμοια χαρακτηριστικά έχει εν πολλοίς και η «Πλεύση ελευθερίας», εγκλωβισμένη σε έναν αφηρημένο θεσμολάγνο λόγο περί δημοκρατίας.

Το ΚΚΕ εμμένει στην απομονωτική του τακτική, παραπέμποντας τα πάντα στη λαϊκή εξουσία, δηλ. στο σοσιαλισμό, τον οποίο θέτει ως προαπαιτούμενο ακόμα και για την έξοδο από το ευρώ και την ΕΕ.

Η υπόλοιπη, η εξωκοινοβουλευτική αριστερά αδυνατεί έως σήμερα να πρωτοστατήσει στη δημιουργία κοινωνικο-πολιτικού μετώπου, άγεται και φέρεται από τις εξελίξεις που καθορίζουν άλλοι, ενεργώντας ως ατυχήσασα να γίνει κοινοβουλευτική. Επιπλέον, δοκιμάζεται από διαλυτικές τάσεις που επιτείνονται σε κάθε προεκλογική διαδικασία. Οι τάσεις αυτές, εκδηλώθηκαν και στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και στη ΜΑΡΣ. Στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ ουσιαστικά απέμεινε το ΝΑΡ και το τονικλιφικό ΣΕΚ, με κάποιες ακόμα συλλογικότητες και ανένταχτους/-ες. Διαλύθηκε η ΜΑΡΣ, εντός της οποίας μέχρι πρότινος συνυπήρχαν ΑΡΑΣ, ΑΡΑΝ (ταυτόχρονα με την ύπαρξή τους στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ), «Παρέμβαση...» και «Σχέδιο Β'», παρά το γεγονός ότι ο σκοπός για τον οποίο συγκροτήθηκε (το αναγκαίο κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο) δεν έχει επιτευχθεί. Οι τελευταίες συλλογικότητες προσχώρησαν στη ΛΑΕ. Κάποιοι άλλοι (επαν-)επέλεξαν τη συνεργασία με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ.

Μεσολάβησε λοιπόν κλιμάκωση της αποικιοποίησης και εξαθλίωσης του λαού, με παράλληλη κλιμάκωση της αποσυσπείρωσης-αποσύνθεσης του αριστερού και επαναστατικού κινήματος. Το 71% του λαού στρέφεται κατά της στρατηγικής επιλογής του καθεστώτος, κατά της Ε.Ε. Οι διαθέσεις αυτές εντείνονται μετά το βρετανικό δημοψήφισμα. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμα ένα κοινωνικοπολιτικό μέτωπο να εκφράσει, να συντονίσει, να οργανώσει και να προωθήσει τη ριζοσπαστικοποίηση του λαού σε επαναστατική κατεύθυνση.

Σύντροφοι και συναγωνιστές που πλαισιώνουν πρώτη φορά παρόμοια πρωτοβουλία, στις αλλαγές συνθηκών που επικαλούνται ως διαφοροποιητικές του τελευταίου εγχειρήματος έναντι των άδοξων προγενέστερων, συμπεριλαμβάνουν και το γεγονός της ίδιας της δικής τους συμμετοχής. Αυτό θα μπορούσε να ισχύει εάν άλλες δυνάμεις, με δικούς τους μηχανισμούς και συσχετισμούς δεν έδιναν τον τόνο στην πορεία του εγχειρήματος.

Όπως υπογραμμίζει και η σχετική τοποθέτηση του Συλλόγου «Γ. Κορδάτος» ένα τέτοιο εγχείρημα «για να μην είναι θνησιγενές, για να συνεγείρει ευρύτατα λαϊκά τμήματα, για να μην είναι μία από τα ίδια σκορπώντας για άλλη μια φορά απογοήτευση και αποστράτευση» θα έπρεπε να τηρεί ορισμένες προϋποθέσεις: «Μία σημαντική προϋπόθεση είναι ο τρόπος λειτουργίας του. Η παθογένεια του καπελώματος πρέπει να λάβει τέλος και τη θέση της να πάρει η δημοκρατική λειτουργία και η μέγιστη δυνατή συναίνεση. Πρόκειται για όρο επιβίωσης και ελκτικής ικανότητας μίας τέτοιας συσπείρωσης όπως αυτής που συζητάμε».

Τι είδαμε στην Ιδρυτική συνέλευση της «Πρωτοβουλίας «ΔιΕΕξοδος»» ως προς αυτή την προϋπόθεση; Δυστυχώς, καταθλιπτική ομοιότητα του τελευταίου εγχειρήματος με ότι προηγήθηκε... Πέρα από τους παράλληλους μονολόγους, δεν επιδείχθηκε στοιχειώδης δημοκρατική ευαισθησία. Ενδεικτικά αναφέρω τον τρόπο με τον οποίο χειρίσθηκαν οι ιθύνοντες την πρόταση που στήριξαν στη συνέλευση πολλοί ομιλητές και ομιλήτριες, αλλά και μέλη του προσωρινού συντονιστικού, αναφορικά με την αναγκαιότητα συμπερίληψης στα καθήκοντα της πρωτοβουλίας και της διεκδίκησης δημοψηφίσματος για την έξοδο απ' την Ε.Ε. Η στοιχειώδης δημοκρατική λειτουργία και εντιμότητα μιας ιδρυτικής συνέλευσης, θα απαιτούσε να τεθεί το θέμα επιτόπου σε ψηφοφορία. Ωστόσο, το αυτονόητο δεν έγινε. Ακολούθησε ένας τραγέλαφος. Ορισμένοι έμπειροι σε χειρισμούς, προσπάθησαν να θέσουν το θέμα αφηρημένα προς μελλοντική εξέταση στο συντονιστικό και στα όργανα της «Πρωτοβουλίας». Η τονικλιφική συνιστώσα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, με «μαχητικές» παρεμβάσεις απέρριπτε μετά βδελυγμίας την πρόταση για δικούς της λόγους, με το πρόσχημα ότι «δεν είχε συζητηθεί»! Τελικά η διαδικασία εκφυλίστηκε σε φωνές και αντεγκλήσεις, χωρίς να ληφθεί καμία απόφαση και χωρίς να συγκροτηθεί-εκλεγεί συντονιστικό όργανο. Επομένως, τα προαποφασισμένα, το καπέλωμα “σε στενό κύκλο” προτάσσονται και πάλι έναντι των ανοικτών, ειλικρινών, ισότιμων και δημοκρατικών λειτουργιών στη βάση. Είδαμε λοιπόν εξ υπαρχής ξανά όλες τις γνωστές εκφυλιστικές παθογένειες.

Διαπιστώνουμε λοιπόν με θλίψη, μαζί με τους/τις σσ. του «Γ. Κορδάτου» και άλλους/-ες συναγωνιστές/-ίστριες, ότι επί του παρόντος το εγχείρημα αυτό δεν πληρεί κάποιους θεμελιώδεις όρους (δημοκρατική λειτουργία, πρόταση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος, περιεχόμενο επικεντρωμένο στη σύνδεση εθνικής ανεξαρτησίας, λαϊκής κυριαρχίας και διεθνισμού, συγκεκριμένη στόχευση στη δημιουργία του ζωτικά αναγκαίου κοινωνικοπολιτικού μετώπου, ευρύτητα ως προς τη συμμετοχή δυνάμεων).

Η συγκυρία που διανύουμε δεν παρέχει την πολυτέλεια για αέναη επανάληψη φαύλων πρακτικών που σκορπούν απογοήτευση και ενισχύουν την αντίληψη ότι «όλοι ίδιοι είναι» και «δεν γίνεται τίποτε». Η όποια σοβαρή πρωτοβουλία σε αυτές τις συνθήκες, για να έχει προοπτική, θα πρέπει να συμβάλλει με το βέλτιστο τρόπο στη συγκρότηση του κοινωνικοπολιτικού μετώπου. Εάν δεν το κάνει αυτό, εκ των πραγμάτων υπονομεύει το μέτωπο και την επαναστατική προοπτική.

Θα ήταν ευχής έργο η Πρωτοβουλία «ΔιΕΕξοδος», μαζί με άλλες κινήσεις και προσπάθειες, να συμβάλλει γόνιμα στην ταχεία συγκρότηση του κοινωνικοπολιτικού μετώπου.

---

*           αναπληρωτή καθηγητή Φιλοσοφίας Πολυτεχνείου Κρήτης, μέλους της Συλλογικότητας αγώνα για την ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ. dpatelis@science.tuc.gr